چه کسی قلاب بافی را ابداع کرد؟ تاریخچه شگفت انگیز قلاب بافی: چه کسی، کِی و کجا؟
قلاب بافی، این هنر پرطرفدار که امروز میلیونها نفر در سراسر جهان به آن عشق میورزند، سفری طولانی و پررمزوراز را پشت سر گذاشته است. از ریشههای ناشناخته و افسانهایاش گرفته تا جایگاهی که امروز بهعنوان یک هنر و سرگرمی مدرن دارد، قلاب بافی مرزهای جغرافیایی و فرهنگی را پشت سر گذاشته و ردپای خلاقیت و سنت را در هر گوشه جهان به جا گذاشته است. این مقاله شما را با تاریخچه قلاب بافی همراه میکند؛ اینکه از کجا آغاز شد، چه کسانی آن را گسترش دادند و چگونه به هنری جهانی تبدیل شد.
قلاب بافی از کجا شروع شد؟
این پرسشی است که همیشه ذهن پژوهشگران را مشغول کرده است.برخلاف بافندگی که قدمتش به مصر باستان میرسد، شواهد درباره آغاز قلاب بافی چندان روشن نیست.برخی ریشه آن را در عربستان میدانند، گروهی دیگر آن را به قبایل بومی آمریکای جنوبی نسبت میدهند و عدهای هم باور دارند که این هنر از آسیا و از دل تکنیکی به نام «تمبور» پا به اروپا گذاشت.تمبور در اصل نوعی گلدوزی بود که با قلابهای کوچک روی پارچه انجام میشد و زنجیرههایی شبیه به دوختهای امروزی قلاب بافی پدید میآورد.
همین تکنیک در قرن هجدهم به اروپا رسید و آرامآرام به هنری که ما امروز آن را قلاب بافی مینامیم، تکامل یافت.
در اسکاتلند هم نوعی بافت به نام Shepherd’s Knitting یا «قلاب بافی چوپانی» رایج بود که بیشتر با قلابهای ابتدایی و پشم انجام میشد.همچنین در اسکاندیناوی، تکنیکی قدیمیتر به نام نالبایندینگ (Nalbinding) وجود داشت که حتی از بافتنی هم پیشتر بود.همه اینها نشان میدهد که قلاب بافی، حاصل آمیزش فرهنگها و هنرهای مختلف بوده است.
قلاب بافی کجا اختراع شد؟
بسیاری بر این باورند که شکل امروزی قلاب بافی در اروپا، بهویژه در فرانسه، ایتالیا و ایرلند قرن نوزدهم شکل گرفت. فرانسه اولین کشور بود که الگوهای چاپی قلاب بافی را منتشر کرد و همین موضوع نقش بزرگی در محبوبیت این هنر داشت. اما ایرلند داستانی ویژه دارد: در دوران قحطی بزرگ سیبزمینی، بسیاری از خانوادههای فقیر با قلاب بافی و فروش ایرلندی لِیس (Irish Lace) توانستند به بقای خود ادامه دهند. این توریهای پیچیده و زیبا چنان شهرت یافتند که مرزهای اروپا را پشت سر گذاشتند و قلاب بافی را به یک هنر بینالمللی بدل کردند.
چه کسی قلاب بافی را ابداع کرد؟
مادموازل ریهگو دو لا برانشاردیر (Mademoiselle Riego de la Branchardiere)
اولین کتاب الگو های قلاب بافی در جهان
نامی که همیشه در تاریخچه قلاب بافی میدرخشد، مادموازل ریهگو دو لا برانشاردیر (Mademoiselle Riego de la Branchardiere) است؛ بانویی فرانسوی-ایرلندی که به «مادر قلاب بافی ایرلند » شهرت دارد. او نخستین کتاب الگوهای قلاب بافی را در سال ۱۸۴۶ و در سن ۱۸ سالگی منتشر کرد. خلاقیت و نوآوری او باعث شد قلاب بافی بهعنوان یک هنر واقعی شناخته شود. و البته نباید از ملکه ویکتوریا غافل شد؛ او نه تنها حامی بزرگ قلاب بافان ایرلندی بود بلکه خودش هم قلاب به دست میگرفت و برای افسران بریتانیایی شال و شالگردن میبافت. حمایت او باعث شد این هنر در میان طبقات بالا نیز محبوب شود.
چه کسانی قلاب بافی را گسترش دادند؟
حقیقت این است که قلاب بافی بیش از هر چیز، مدیون زنان و خانوادههای ساده قرن نوزدهم اروپاست. آنها با دستان خود هم نیازهای زندگی را برطرف میکردند و هم زیبایی میآفریدند. هنر آنها بود که قلاب بافی را از یک مهارت ساده خانگی به یک رشته هنری جهانی رساند.
تکامل قلاب بافی
با گذشت زمان، قلاب بافی از بافت تورهای ظریف فراتر رفت.انتشار کتابها و الگوهای جدید، انقلاب صنعتی و امکان تولید انبوه نخ و قلاب، همه باعث شدند که این هنر روزبهروز گستردهتر شود.در اوایل قرن بیستم، جنبشهای هنری همچون آرتنوو و آرتدکو بر طراحیها تأثیر گذاشتند و قلاب بافی به سمت طرحهای مدرنتر و انتزاعی حرکت کرد.در دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، دوباره موجی تازه شکل گرفت؛ «گرنی اسکوئر»ها همهجا بودند: از ژاکت و جلیقه گرفته تا پتو و کیف!قلاب بافی نماد خلاقیت فردی و آزادی شد.
و امروز، با قدرت گرفتن شبکههای اجتماعی مثل یوتیوب و اینستاگرام، الگوها، آموزشها و الهامهای بیپایان در دسترس همگان است.
علاقه به محصولات دستساز و پایدار هم باعث شده قلاب بافی در قرن بیستویکم بیش از پیش بدرخشد.
خانواده بزرگ آکادمینا؛ بزرگترین جامعه قلاب بافی ایران
در بین هزاران پیج و کانال آموزش قلاب بافی، آکادمینا یا همان خانواده آکادمینا بزرگترین و فعال ترین جامعه یادگیری قلاب بافی در ایران است.
پیج اینستاگرام آکادمینا بیش از 444 هزار دنبال کننده دارد و کانال تلگرام آکادمینا آن بیش از 60 هزار عضو فعال دارد. (این آمار مربوط به شهریور ماه 1404 است)
این جامعه بزرگ نه تنها آموزش می دهد بلکه پشتیبانی، انگیزه و حس تعلق را برای همه هنرجویان ایجاد می کند. آکادمینا تنها یک آموزشگاه نیست؛ بلکه یک مرکز رشد و پرورش استعدادها است. بسیاری از هنرجویان پس از گذراندن دورهها، توانستهاند پیج شخصی خود را راهاندازی کنند، محصولات دست بافتشان را بفروشند . به همین دلیل آکادمینا علاوه بر بهترین آموزشگاه قلاب بافی آنلاین، یک پلتفرم کارآفرینی نیز به شمار میرود.
نتیجهگیری : در پایانِ این روایت زیبا از تاریخچه قلاب بافی، بیایید با افتخار دو «مادر» شگفت انگیز این هنر را در کنار یکدیگر بنشانیم:
تاریخ قلاب بافی، همچون یک بافت ظریف، از نخهای فرهنگهای گوناگون، سنتها و خلاقیتها در هم تنیده شده است.اگرچه یافتن نقطه آغاز دقیق آن تقریباً ناممکن است، اما روشن است که این هنر قرنهاست که انسانها را به هم پیوند زده و نسل به نسل منتقل شده است.شاید جالبترین بخش ماجرا این باشد: ما همین حالا در حال ساختن تاریخ قلاب بافی هستیم! هر دانه، هر گره و هر طرحی که امروز خلق میکنیم، بخشی از این میراث ماندگار خواهد شد.پس با هر قلاب، ما هم ادامهدهنده راه هنرمندان گذشتهایم و هم خالق تاریخ آینده.
🧶✨۱.مادموازل ریهگو دو لا برانشاردیر مادر قلاب بافی ایرلند – شناختهشده به «مادر قلاب بافی ایرلند».این بانوی فرانسوی-ایرلندی، نخستین الگوهای منتشرشده قلاب بافی را در سال ۱۸۴۶ در کتابی با عنوان Knitting, Crochet and Netting به دست داد.او با نوآوری و خلاقیتش، قلاب بافی را به هنری تبدیل کرد که بهسرعت همهگیر شد.۲.مینا محمدیان مادر قلاب بافی ایران – عنوان برازندهی «مادر قلاب بافی ایران» است.ایشان مدرس تخصصی قلاب بافی و بنیانگذار آکادمی آکادمینا هستند.باتجربهای عمیق، با اشتیاقی مستمر به آموزش، تلاش دارند تا هر کسی—حتی کسی که تا بهحال قلاب به دست نگرفته—بتواند با آرامش و اعتمادبهنفس وارد دنیای قلاب بافی شود
مقایسهای جذاب میان این دو مادر هنر قلاب بافی:
| ویژگی | مادر قلاب بافی ایرلند ریهگو دو لا برانشاردیر | مادر قلاب بافی ایران مینا محمدیان |
|---|---|---|
| نقش تاریخی | اولین منتشرکننده الگوهای قلاب بافی مدرن | مدرس و نیروی الهامبخش برای نسلهای جدید |
| شیوه تأثیرگذاری | انتشار کتاب الگوها در قرن ۱۹ | آموزش آنلاین و دسترسی به آموزش رایگان و گسترده |
| هدف و کاربرد | شکلدادن به هنر قلاب بافی و تبدیل آن به هنر خانگی محبوب | تسهیل ورود علاقهمندان به این هنر و پرورش بافندههای حرفهای |
| مهمترین اثر | کتاب Knitting, Crochet and Netting (۱۸۴۶) | تأسیس آموزشگاه آنلاین آکادمینا و آموزشهای فراگیر و موثر |
این مقایسه نشان میدهد که هنر قلاب بافی، با همراهی شجاعانه این دو زن، توانسته در دو فرهنگ متفاوت شکوفا شود—یکی در اروپا در قرن نوزدهم، دیگری در ایران امروز. هر دو، به طرق خاص خود، نخهای این هنر را از دل زندگی روزمره به ساختار هنر و آموزش جهانی گره زدهاند. در نهایت، همانطور که در متنت اشاره کردی، ما اکنون بخش نوینی از تاریخ این هنر را میسازیم. هر گره که امروز میزنی—چه با دست ریهگو یا زیر راهنمایی مینا—ادامهای است از میراثی زنده و پیوسته. مینا محمدیان هستم مدرس تخصصی قلاب بافی – آکادمینا افتخارم اینه قلاب هم دست نگرفته باشی با من بافنده حرفه ای میشی